Pamiętniki
Autorka: Natalia z Bispinów Kicka
„Pamiętniki” Jenerałowej Natalii Kickiej z domu Bisping były własnością Ordynacji Massalańskiej. Do 1938 r. rękopis znajdował się w archiwum ordynacji, w tym też roku nasza Babka i Prababka Maria Józefa ordynatowa Bisping (de domo Zamoyska, primo voto Radziwiłł) postanowiła wydać je własnym kosztem. O pomoc w opracowaniu i przygotowaniu do druku poprosiła prof. Henryka Mościckiego. Praca została zakończona w sierpniu 1939 r., wydrukowany został jeden egzemplarz do II korekty. Zarówno oryginał, jak i pierwszy egzemplarz 1 września 1939 został w rękach prof. Mościckiego.
W 1945 r. profesor całą swoją bibliotekę, jak i materiały u niego zdeponowane, przekazał Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Natomiast wyżej wspomniany egzemplarz pamiętników przygotowany do korekty przekazał naszemu stryjowi Krzysztofowi Bispingowi.
Dopiero w 1959 r. pamiętniki trafiły z powrotem do rąk Marii Józefy ordynatowej Bisping przebywającej wówczas w Paryżu.
Po śmierci Marii Bisping w 1961 r. „Pamiętniki” w opracowaniu prof. Mościckiego zostały przekazane najmłodszej córce - Krystynie Bisping (Kryli).
W roku 1972 Instytut Wydawniczy РАХ wydał „Pamiętniki” Natalii Kickiej w opracowaniu Józefa Dutkiewicza i Tadeusza Szafrańskiego. Nakład wyniósł 5 tys. + 350 egzemplarzy. Wydawca nie chciał nawiązać współpracy i skorzystać z ofiarowanej pomocy ze strony rodziny Bispingów.
Kilkanaście lat później, w 1980 r. Ciocia Kryla pożyczyła bratankowi Adamowi Benedyktowi, synowi Adama, jedyne, a zarazem pierwsze opracowanie owych „Pamiętników” i za jej zgodą została zrobiona fotokopia.
6 stycznia 2012 r. w Paryżu zmarła Ciocia Kryla. Pamiętniki zaginęły, została tylko kopia będąca w posiadaniu Adama Benedykta.
Powojenne losy naszej rodziny, brak ówczesnych możliwości spowodowały, że do dzisiaj „Pamiętniki” Natalii Kickiej w opracowaniu prof. Henryka Mościckiego nie zostały wydane.
„Pamiętniki” miały zostać zaprezentowane szerszej publiczności pod koniec 1939 r. przy współpracy z Instytutem Wydawniczym „Biblioteka Polska” sp. Akc. w Warszawie, a wszelkie prawa zastrzeżone dla Ordynacji Massalańskiej.
Ogrom pracy, jaki Maria ordynatowa Bisping włożyła w przygotowanie i opracowanie „Pamiętników” Natalii Jenerałowej Kickiej, przy współpracy prof. Henryka Mościckiego, nie może się zmarnować. Doceniając niesamowite zaangażowanie naszej Babki i Prababki, postanowiliśmy po ponad 80 latach od zaplanowanej premiery wydania dokończyć jej dzieło i spełnić jej marzenie.
Kraków, 21 stycznia 2021 r.
Adam Benedykt Bisping
Anna Bisping-Walas